Boşanmada Mal Paylaşımı

Boşanmada Mal Paylaşımı

Boşanmadan sonra, evlilik birliği içerisinde edinilmiş olan malların nasıl paylaşılacağı önemli bir sorundur. Eşler genellikle evlenmeden önce herhangi bir mal rejimi sözleşmesi yapmazlar. Dolayısıyla yasal mal rejimine tabi olurlar.
Boşanmada mal paylaşımı, evlilik birliği devam ederken eşlerin edindiği malların, evliliğin mahkeme kararı ile sonlanması sonrasında eşit şekilde paylaştırılması ilkesine dayanır. Boşanmada mal paylaşımı davası, boşanma davası ile birlikte açılamaz. Mal paylaşımı davasının boşanma davası ile aynı anda, fakat ayrı bir dava şeklinde açılması halinde; mahkeme, boşanma davasının kesinleşmesini, mal paylaşımı davası için bekletici mesele yapar. Yani, önce boşanma davası yargılaması yapılır, boşanma kararı kesinleştikten sonra mal paylaşımı davası görülmeye başlanır.

Boşanmada Mal Paylaşımı Davası

Boşanmada mal paylaşımı davası; boşanmayla sona eren eşler arasındaki mal rejiminin tasfiyesini konu edinir. Boşanmada mal paylaşımı davasının boşanma davasıyla birlikte açılamayacağını ancak ayrı davalar şeklinde açılabileceğini yukarıda ifade etmiştik. Boşanmada mal rejimi davasında öncelikli olarak belirlenmesi gereken husus eşler arasında hangi mal rejiminin etkili olduğudur. Eşler arasında başka bir mal rejimi belirlememişse boşanmada mal paylaşımında yasal mal rejimi yani edinilmiş mallara katılma rejimine göre tasfiye yapılır.

Bu dava ile eşler hem nakdi talepte hem de diğer eşte kalan malvarlığın iadesi talebinde bulunabilir. Boşanmada mal paylaşımı davasını belirsiz alacak davası olarak açılmalıdır.

Mal rejimi tasfiye aşamasında eşler arasında ortaya çıkan aşağıdaki değerler boşanmada mal paylaşımı davasında talep edilir:
• Eşlerin katılma alacağı,
• Değer artışı alacağı,
• Katkı payı alacağı

Boşanmada Mal Paylaşımı Nasıl Olur?

Boşanmada mal paylaşımında temel kural evlilik birliği devam ederken edinilmiş malların yarı yarıya paylaşılmasıdır. Ancak eşlerin kişisel malları bu kapsamın dışındadır. Kişisel mal kimin ise boşanmadan sonra onda kalmaya devam eder. Eşlerin sahip olduğu kişisel mallar kanundan ya da eşler arasında yapılmış sözleşmeden ötürü olabilir. Kanundan doğan kişisel mallar TMK m.220’de şöyle sıralanmıştır:
• Eşlerden birinin yalnız kişisel kullanımına yarayan eşya,
• Mal rejiminin başlangıcında eşlerden birine ait bulunan veya bir eşin sonradan miras yoluyla ya da herhangi bir şekilde karşılıksız kazanma yoluyla elde ettiği malvarlığı değerleri,
• Manevî tazminat alacakları,
• Kişisel mallar yerine geçen değerler.

Kanun ayrıca eşlere, edinilmiş mallara dâhil olması gereken bir mesleğin yürütülmesi ya da işletmenin çalışmasından elde edilen malvarlığı değerlerinin kişisel mal sayılacağını kararlaştırma imkânı tanımıştır. Eşler yine sözleşmeyle kişisel malların gelirlerinin edinilmiş mallara değil kişisel mallara dâhil olacağını kararlaştırabilir.

Boşanmada Hangi Mallar Paylaşılmaz?

Evlilik sürerken elde edilen malların kimin üzerine kayıtlı olursa yarı yarıya paylaşılacağını söyledik. Tam da bu noktada boşanmada hangi mallar paylaşılmaz sorusuna da yanıt vermek gerekir. İlk olarak eşlerin evlilik öncesi malları, paylaşıma dahil değildir. Ayrıca kişisel mallar kapsamına giren diğer mallar da paylaşıma dahil edilmez. Kişisel malları ise şu şekilde sıralamak mümkündür;
• Tarafların farklı kişilerden alacağı manevi tazminat boşanmada hangi mallar paylaşılmaz sorusunun cevaplarından biridir.
• Buna ek olarak evlenmeden önce eşlerden birine ait olan malın takası ya da satışıyla alınan mal da paylaşılamayacak kişisel mallar arasındadır.
• Son olarak eşlerden yalnızca birinin kişisel kullanımına uygun olan mallar için de boşanmada mal paylaşımı yapılamaz.

Bu noktada bir hatırlatma daha yapmak gerekirse; her ne kadar kişisel malların kendisi boşanmada mal paylaşımı içinde değerlendirilemese de kişisel mallar aracılığıyla elde edilen kira ve benzeri gelirler mal paylaşımına dahildir.

Görevli ve Yetkili Mahkeme

Boşanmada mal paylaşımı davası diğer adıyla mal rejimi davasında görevli mahkeme Aile Mahkemesidir. Yetkili mahkeme ise mal rejimi boşanma sebebiyle sona ereceği için TMK m.214 gereğince boşanma davasına yetkili olan mahkeme aynı zamanda boşanmada mal paylaşımı davasında da yetkilidir.

Boşanmada Mal Paylaşımı Davası Açma Süresi (Zamanaşımı)

Boşanmada mal paylaşımı davasında TMK ayrı bir zamanaşımı süresi belirlememiştir. Ancak bu dava eşlerin katılma alacağı, değer artışı alacağı ve katkı payı alacağını konu edindiğinden esasında bir alacak davasıdır. TMK m.146 uyarınca; kanunda aksine düzenleme bulunmadıkça, tüm alacaklar 10 yıllık zamanaşımı süresine tabidir. Bu sebeple bu davanın 10 yıllık zamanaşımı süresine tabi olduğunu söyleyebiliriz. 10 yıllık sürenin başlangıcı ise boşanma davasının kesinleştiği tarihtir.

Boşanmada Mal Paylaşımı Davası Ne Kadar Sürer?

Boşanmada mal paylaşımı davası ne kadar sürer sorusuna kesin bir cevap vermek mümkün değildir. Anlaşmalı boşanmalardan sonraki mal paylaşımı davaları tek duruşmada tamamlanabilirken çekişmeli boşanmalarda süreç çoğunlukla uzamaktadır. Buna ek olarak mahkemenin yoğunluğu, duruşma sayısı, bilirkişi ve keşif ihtiyacı gibi faktörleri de hesaba katmak gerekir.

Çekişmeli ve Anlaşmalı Boşanmada Mal Paylaşımı Farklı Mı?

Çekişmeli ve anlaşmalı boşanmada mal paylaşımı doğal olarak farklıdır. Çünkü tarafların boşanmada mal paylaşımı davası açmadan önce hangi malların kişisel mal sayılacağı konusunda anlaşmaya varması mümkündür. Bu tür mal paylaşımı davalarında kanuna aykırı bir durum olmadığı sürece eşlerin istediği şekilde mallar taksim edilebilir.

Anlaşmalı Boşanmada Mal Paylaşımı

Anlaşmalı boşanma prosedüründe eşlerin belli bir takım konularda uzlaşmış olması gerekir. Bunlardan biri de mal rejimi tasfiyesi olmakla birlikte zorunlu bir unsur olarak kabul edilmemiştir. Yani eşler boşanmada mal paylaşımını sonraya bırakmak isteyebilirler. Mal rejiminin tasfiyesi konusunda anlaşmaya varmamaları anlaşmalı boşanmayı çekişmeli hale de getirmeyecektir. Eşler boşanma davasının kesinleşmesinden itibaren 10 yıllık zamanaşımı süresi içinde boşanmada mal paylaşımı davası açabilir.

Ancak anlaşmalı boşanma protokolünde mal paylaşımında hiçbir alacak ya da hak talep edilmediği belirtilmiş ise bu davanın boşanma kararı kesinleştikten sonra açılması mümkün olmayacaktır. Bu şekilde açılan boşanmada mal paylaşımı davası mahkemece reddedilir.

Zina ve Hayata Kast Sebebiyle Boşanmada Mal Paylaşımı
Boşanmada mal paylaşımı davası zina ve hayata kast sebebiyle boşanılması durumunda açılmış ise mahkeme, kusurlu eşin artık değerdeki oranını hakkaniyete uygun olarak azaltabilir hatta ortadan kaldırabilir. Ancak bu durum diğer alacaklar için kusurlu eşin talep hakkını ortadan kaldırmaz. Katılma alacağının hakkaniyete uygun olarak azaltılması ya da tamamen kaldırılabilmesi için temel şart eşler arasında edinilmiş mallara katılma rejiminin geçerli olmasıdır.