Bu yazımızda evlat edinme konusunu geniş kapsamlı bir şekilde ele alacağız. Evlat Edinme, Evlatlık Edinme Şartları ve Evlatlığın Miras Hakkı konusunu anlatmadan önce evlat edinmeyi tanımlayarak başlayalım.
Evlat edinme; durumu evlat edinmeye uygun kişi/eşler ile, durumu evlat edindirilmeye uygun çocukların, erginlerin veya kısıtlıların, mahkeme kararıyla hukuki bağlar kurularak ebeveynliğinin üstlenilmesidir. Anne ve baba olma duygusunu yaşamak isteyip de çocuk sahibi olamayan eşler, evli olmamasına rağmen çocuk büyütme duygusunu tatmak isteyen kişiler, ebeveyni olmayan, daha iyi şartlarda yaşamak isteyen veya bakıma muhtaç evlat edinme durumu evlat edinmeye uygun çocuklar için de evlat edinme kavramı son derece önem arz etmektedir.
Yazı İçeriği
Evlat Edinme Şartları Nelerdir ?
Evlat Edinmenin Genel Şartları
- Evlat edinilenin yaşı, evlat edinenden en az 18 (onsekiz) yaş küçük olmalıdır.
- Eşler kural olarak beraber evlat edinebilirler.
- Eşlerin minimum 5 (beş) yıldan beri evli evlilikleri devam ediyor veya eşler 30 (otuz) yaşını doldurmuş olmalıdır.
- Evlilikleri en az 2 (iki) yıldır sürmüş olması kaydı ile eşlerden biri, diğer eşin çocuğunu evlat edinebilir.
- Evli olmayan kişi 30 (otuz) yaşını doldurmuşsa tek başına evlat edinebilir.
- Diğer eşin ayırt etme gücünden sürekli olarak yoksun bulunması veya iki yılı geçkin bir süreden beri nerede olduğunun bilinememesi ya da mahkeme kararıyla 2 (iki) yıldan fazla bir süreden beri eşinden ayrı yaşamakta olması nedenlerinden dolayı birlikte evlat edinmelerinin imkansız olduğunun kanıtlanması halinde 30 (otuz) yaşını doldurmuş evli kişi de tek başına evlat edinebilir.
Küçüklerin Evlat Edinilmesi Şartları
- Evlat edinilecek çocuğun, evlat edinen tarafından en az 1 (bir) yıl süreyle bakılmış ve eğitilmiş olmalıdır.
- Evlat edinmenin her halde çocuğun yararına bulunmalıdır.
- Ayırt etme gücüne sahip olan çocuğun rızasının alınmalıdır.
- Ayırt etme gücüne sahip olsun veya olmasın vesayet altındaki küçük için, vesayet daireleri tarafından izin alınmalıdır.
- Evlat edinilecek olan çocuğun anne ve babasının rızası alınmalıdır.
Anne ve Babanın Rızasının Aranmadığı Haller
- Anne ve baba ayırt etme gücünden yoksunsa veya anne ve babadan uzun süredir haber alınamıyor ve kim oldukları bilinmiyor ise,
- Anne ve baba gerekli özen ve yükümlülüğü küçüğe göstermiyorsa anne ve babanın evlat edinilmesinde rızası aranmaz.
Erginlerin ve Kısıtlıların Evlat Edinilmesi
- Erginlerin ve kısıtlıların evlat edinilebilmesi için, evlat edinenin eğer var ise altsoyunun muvafakati olmalıdır.
- Evlat edinecek olan evli ise diğer eşin rızası olmalıdır.
- Bedensel veya zihinsel özrü sebebiyle sürekli bakıma muhtaç ve evlat edinen tarafından en az 5 (beş) yıl boyunca bakılmış ise,
- Evlat edinen tarafından, küçükken en az 5 (beş) yıl süreyle bakılıp gözetilmiş ve eğitilmiş ise,
- Sayılanlar dışında diğer haklı sebeplerin olması halinde, evlat edinen ve evlat edinilen aile halinde birlikte 5 (beş) yıldan beri yaşıyor ise evlat edinilmesi mümkündür.
Evlat Edinme Yaşı
- Eşler birlikte evlat edinecek ise en az 5 (beş) yıl süre ile evli olmaları halinde yaş şartı aranmamaktadır.
- Eşlerin evliliği 5 (beş) yılı tamamlamamış ise, eşler en az 30 (otuz) yaşını tamamlamış olmalıdırlar.
- Kişi evli değil ve tek başına evlat sahibi olmak istiyor ise en az 30 (otuz) yaşını tamamlamalıdır.
- Evlat edinen, evlat edinilenden en az 18 (onsekiz) yaş büyük olmalıdır.
Evlat Edinme Başvurusu Nereye Yapılır?
Evlat edinmek üzere başvurmak isteyenler:
- Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları yerleşim yerindeki Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğüne veya ilk başvuru için E-Devlet üzerinden,
- Yurt dışında ikamet ediyorsanız, bulunduğunuz ülkenin ülkelerarası evlat edinme merkezi makamı/yetkili birimine,
- Türkiye’de bir yıldan fazla süreyle oturma izni almış yabancı ülke vatandaşları, merkezi makama gönderilmek üzere bulundukları yerin Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğü‘ne başvuruda bulunurlar.
Evlat Edinme Davası
Evlat edinme davası açmak, evlat edinmek için tamamlanması gereken son prosedür. Evlat edinme için Aile Mahkemeleri’ne başvurulmalıdır. Yetkili mahkeme ise, eşlerden birinin veya evlat edinilenin ikametgah yerindeki Aile Mahkemeleri’dir.
Evlat edinmedeki genel şartların sağlanması ile beraber evlat edinme davası açılabilir. Mahkemenin görevi, evlat edinilen ile evlat edinen kişi/eşlerin arasındaki hukuki bağın kurulmasını sağlamaktır.
Türkiye’de Evlatlık Olan Kişinin Mirasçılık Durumu
- Evlatlık ve alt soyu, evlat edinenin mirasçısı olurlar. Evlatlığın, evlat edinenden önce ölmesi halinde evlatlığın varsa altsoyu da evlat edinenin kanuni mirasçısı olur. Bu mirasçılık, gerçek evladın mirasçılığından farklı değildir. Yani miras bırakanın alt soyu ile aynı haklara sahiptir.
- Evlatlığın kendi öz ailesindeki mirasçılığı da devam eder.
- Evlat edinenin ölümünden önce ona başka birinden kalan mirası, ölümünden sonra evlatlığına geçer.
- Evlatlığın alt soyu, ister evlat edinme ilişkisinin kurulmasından önce isterse sonra doğmuş olsun evlat edinenin mirasçısı olur.
- Evlat edinme ilişkisinin oluştuğu andan önce doğmuş olan evlatlığın reşit çocukları dahi evlat edinene mirasçı olurlar.
- Evlatlık sadece evlat edinenin mirasçısı olur, eğer eşlerin her ikisi de evlatlığı evlat edinmişse her ikisine de mirasçı olabilir. Ancak evlatlık, kendisini evlat edinenlerin kan hısımlarına mirasçı olamaz. Örneğin evlatlık, evlat edinenin çocuklarına yani üvey kardeşlerine mirasçı olamaz.
- Evlat edinen kişinin üst soyu yaşarken ölürse, evlatlık bu üst soya mirasçı olamaz.
- Evlatlık, evlat edinenin birinci derece mirasçısıdır. Evlatlık evlat edinene mirasçı olabilirken, evlat edinen evlatlığın mirasçısı olamaz. Ancak evlat edinenin hısımları ile evlatlık arasında, ayrıca kan bağına dayanan hısımlık varsa o zaman evlatlık ve alt soyu evlatlık ilişkisi dolayısıyla değil fakat kan hısımlığı dolayısıyla mirasçı olur.
- Evlatlığın ölümü halinde, evlatlığa kanun gereği mirasçı olanlar onun kan hısımları ve kendi öz ailesidir. Eğer evlat edinenin sonradan başka bir çocuğu dünyaya gelmişse; evlatlık bu çocuklar ile aynı miras hakkına sahip olur.
Evlat Edinme Süreci Ne Kadar Sürer?
Evlat edinme süreci kurumlara başvuru işlemelerini de barındırdığı için, başvuruda bulunan şehirlerin yoğunluğuna göre değişmektedir.
Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğü’ne yapılan başvurudan sonra, evlat edinecek kişi/eşler tüm belgelerini toplayıp kuruma sunmalıdır. Belgeler tamamlandıktan sonra, Kurum gerekli denetlemeleri ve incelemeleri yapar.
Akabinde, evlat edinme davası açılması gerekmektedir. Evlat edinme davası, kısa sürede sonuçlanmaktadır.
Evlat edinme süreci ne kadar sürer sorusuna cevap olarak ortalama 1 (bir) yıllık bir süreçten bahsetmek mümkündür.
Evlat Edinmek İçin Evli Olmak Şart Mıdır?
Evlat edinmek için evli olma zorunluluğu bulunmamaktadır. Kişi tek başına evlat sahibi olmak istiyor ise en az 30 (otuz) yaşını tamamlamalıdır.
“Evlat Edinme” ile “Koruyucu Aile” Arasındaki Fark
Bu iki alanın en önemli ayırıcı özellik çocuğun velayeti hususudur. “Koruyucu Aile” işleyişinde velayet çocuğun biyolojik ailesindedir ancak çocuğun bakım, yetişme ve eğitim sorumluluğunu devlet belli esaslar çerçevesinde koruyucu aileyle paylaşır.
Durumu evlat edindirilmeye uygun bir çocukla, durumu evlat edinmeye uygun kişi/eşler arasında hukuki bağlar sağlanarak çocuk ebeveyn ilişkisinin kurulduğu “Evlat Edinme” işleyişinde ise çocuğun bakım, yetişme ve eğitim sorumluluğu tamamen aileye aittir.
